WoZoCo Nimmerdor – Het eerste passief gebouwde woonzorgcomplex van Nederland

Het multifunctionele woongebouw Nimmerdor in Grijpskerke (Zeeland) is in 2013 bekroond met de jaarlijkse PassiefBouwen Award 2012. De onderscheiding werd toegekend in de categorie Overige Gebouwen. De bekendmaking was tijdens de Bouwbeurs 2013 in Utrecht.

De PassiefBouwen Awards worden door de Stichting PassiefBouwen toegekend aan woningen en andere gebouwen die niet of nauwelijks energie gebruiken. Nimmerdor maakt deel uit van de allereerste CO2-neutrale straat van Nederland. Volgens jury-voorzitter ir. Chris Zijdeveld van de Stichting PassiefBouwen.nl is Nimmerdor vooral in de prijzen gevallen, omdat het hele project (appartementen, dorpshuis, enkele winkelruimtes, eengezins starterskoopwoningen) een klassiek uiterlijk heeft gekregen.

In de nieuwe wijk Nimmerdor in het dorp Grijpskerke is onlangs het eerste passief gebouwde woonzorgcomplex van Nederland opgeleverd: WoZoCo Nimmerdor. Het gebouw bestaat uit drie verdiepingen met 30 appartementen, waaronder 7 koopappartementen (type penthouse) en 23 huurappartementen. Daarnaast biedt het complex ruimte voor een dorpshuis, een gymzaal, een jeugdhonk, een steunpunt van een zorgleverancier en een aantal commerciële ruimten. Chiel Boonstra, adviseur passief bouwen namens Trecodome, legt uit. ‘Dit complex is eigenlijk een demonstratie van wat allemaal mogelijk is met passief bouwen.’

Het complex is de tweede fase van een gecombineerd nieuwbouwplan van woningcorporatie Woonburg en projectontwikkelaar Marsakis om de eerste CO2-neutrale straat van Nederland te realiseren. Boonstra: ‘Woonburg en Marsakis hebben het lef om hun visie op duurzaamheid op deze schaal en met deze graad van complexiteit te tonen. Ze streven uiteindelijk naar energiezuinige oplossingen en lage energiekosten voor de eindgebruiker.’ Martijn Jansen en Levien de Putter verzorgden het ontwerp, namens Architecten Alliantie. Volgens Jansen schreef het beeldkwaliteitsplan voor dat het een groot gebouw moest worden, maar niet te stedelijk. De gevel sluit door de verticale geleding goed aan bij de wijk. Er is gebruikgemaakt van kleinere geveleenheden om de massaliteit te verkleinen. Om de sfeer van het dorp te benaderen, is gekozen voor een robuuste rode steen, betonnen kaders rond de kozijnen met verticale houten lariksdelen en gegalvaniseerde dakgoten.

Integraal ontwerpen

Het belangrijkste onderdeel van integraal ontwerpen is dat je in een zo vroeg mogelijk stadium met alle disciplines om de tafel zit. Jansen:

‘Het idee was om een zo duurzaam mogelijk complex neer te zetten, rekening houdend met de verschillende functies van het gebouw. Afstemming met Trecodome was dan ook cruciaal om te voldoen aan de voorwaarden van passief bouwen. Passief bouwen houdt in dat een gebouw optimaal geïsoleerd is, luchtdicht is en een ideaal binnenklimaat heeft. Daarom hebben we de woningen op het zuiden gesitueerd en de gymzaal op het noorden. We hebben het complex opgedeeld in zones, met ieder een eigen dikke jas. Iedere zone heeft een eigen klimaat. Het dorpshuis en alle individuele woningen zijn ieder een luchtdichte cel met een luchtbehandelingsysteem en een eigen warmteterugwinsysteem.’

Uiteraard is gekozen voor drievoudige beglazing en een goede luchtdichtheid. De ramen kunnen gewoon open, maar dit is niet noodzakelijk voor een goed binnenklimaat.

Beperken van energieverbruik

Kozijnen zijn volgens Jansen de gevoeligste plek inzake energieverbruik, omdat ze de aansluiting vormen op de buitengevelconstructie. Boonstra sluit zich daarbij aan. ‘Stap 1, 2 en 3 van dit bouwproces stonden in het teken van het beperken van energieverbruik, daarna zijn nog andere duurzame oplossingen toegevoegd. Je moet dus zoveel mogelijk de ontsluitingen beperken.’

Samen hebben ze gezocht naar diverse stelkozijn systemen. Er lagen meerdere varianten op tafel. Recystel heeft gelukkig veel ervaring met het maken van maatwerkoplossingen. Daarom is uiteindelijk gekozen voor het Recystel R-2010 stelkozijn met schuimvulling. Dit was de beste keuze om koude bruggen te reduceren.

De muurconstructie met isolerende, keramische bakstenen van Wienerberger en de isolatie van Recticel Insulation vormen andere belangrijke pijlers in het passief bouwproces.

Keurmerk Passief Bouwen

De oriëntatie van het gebouw, de lijnvormen en detaillering, de glasoppervlaktes, de isolatiewaardes en de mate van luchtdichtheid, alles is van invloed op de meetwaarden van het passief bouwproces. Boonstra: ’Mijn rol is om alles door te rekenen naar aanleiding van de schetsen. Ik ben een soort duizendpoot die samen met de architect naar alle aspecten van het gebouw kijkt. Het is echt een wisselwerking om te zorgen dat zowel duurzaamheid als design gewaarborgd worden. En omdat dit gebouw meerdere functies heeft, moet ik er ook meerdere berekeningen op loslaten. We wilden dat niet alleen het complex als geheel voldeed, maar ook de individuele ruimten en appartementen.’

Inmiddels heeft het ontwerp het keurmerk Passief Bouwen gekregen en wordt er hard gewerkt om bij afronding ook het keurmerk Passief Gebouwd te ontvangen. En dat is best nog wel even spannend. Boonstra: ’Je kunt alles wel berekenen en plannen, maar je weet pas daadwerkelijk of een gebouw luchtdicht is als je het in de praktijk kan testen.’